De Grôte Markt is e pleing in 't center van Brussel.
Binst de Neegnjoarign Oorloge wierd Brussel den 13n, 14n en
15stn ogustus 1695 deur Fransche kanongs en mortiern gebombardeerd.
Achter de beschietienge stoendn allêne moa de meurn en de torre van
't stadhuus en 't Brôodhuus nog rechte.
Gebouwn roend 't pleing
't
Stadhuus
't Stadhuus van Brussel, mè boovn ip zyn torre e verguld
standbeeld van den eirtsiengel Michaël die e droake versloat, wierd
gebouwd vanof 1402. Met de torre van 96 m hoge zyn ze begost in
1444.
't
Brôodhuus
In 't begun van de 13e êeuwe stoend er ip de Grôte Markt een
houtn gebouw woar dan de bakkers vroeger under brôod verkochtn. Die
houtn barakke wierd in 1405 vervangn deur e gebouw in stêen. Binst
de regeerperiode van keizer Karel V wierd 't brôodhuus were
ofgebrookn en wierd zyn hofarchitect Antoon II Keldermans angesteld
vor e nieuw gebouw t'oentwerpn in Flamboyante gotiek. Ip 't ende
van de joarn tjestig van de neegntienste êeuwe wierd 't gebouw
ofgebrookn en heripgebouwd in neogotiek. In da gebouw is nu 't
Museum van de Stad Brussel gevestigd met e belangryke collecsje van
schilderien, retabels, wandtapytn, beeldhouwwerkn, zilverwerk,
faience en porseleine die e beeld geevn van de geschiedenisse van
Brussel.
De gildehuuzn roend 't
pleing
Tusschn
de Guldnhoofdstroate en de Beuterstroate (West)
- no. 1: Den Coninck van Spaignien (gilde van de
bakkers)
Ip die plekke stoend in de 13e êeuwe 't
Serhuygskintsteen
van de Brusselsche patriciërsfamilie
Serhuygs. Achter 't
bombardement van 1695 liet de gilde van de bakkers hier in 1697 e
grôot complex bouwn, genoemd noa keunienk Karel II van Spanje van
wien dat er e borstbeeld te zien is ip 't twêede verdiep. ' t
Ôorsproenkelyk beeldhouwwerk is gemakt deur Jan Cosijn, an wien dat
ook 't oentwerp toegeschreven wordt. 't Gebouw wierd
gereconstrueerd in 1900-1902 deur architect Adolphe Samyn, die
oender andere de koepel werezette. 't Borstbeeld van de
patrôonheilign Aubertus is van Jules Lagae.
- no. 2-3: Den Cruywagen (gilde van de vetsmelters)
De gilde van de vetsmelters kocht hier in 1439 een houtn huus van
de familie
Serhuygs en liet in 1644-1645 e gildehuus in
stêen bouwn. 't Wierd terzelfdertyd met
Den Coninck van
Spaignien heripgebouwd deur Jan Cosijn. ' t Wierd ook 't lokoal
van de gilde van de klêerkopers en de Sint-Gillisnoatie. 't Beeld
van de patrôonheilign Gillis dateert van 1912.
- no. 4: Den Sack (gilde van de schrynwerkers en
kupers)
Ook dat huus was ôorsproenkelyk gebouwd in hout en eigndom van de
familie
Serhuygs. De gilde van de schrynwerkers en kupers
giengt er verzekers roend 1444 in en liet 't in 1645-'46 heripbouwn
in stêen. Den heripbouw achter 't bombardement gebeurde deur Antoon
Pastorana, die van 't ôorsproenkelyk barokgebouw uut 1646 d' êeste
twêe verdiepn bewoarde, die nog rechte stoendn achter de brand. Je
bouwde derboovnip een uutbundige geveltop mè voluutn, gebeeldhouwde
voazn, fakkels, schelpn, karyatiedn, iengelkoppn, blommn-en
fruutsliengers. E weireldbolle mè kompas bekrôonde 't gehêel. De
sculpteurn, die trekkn ip verstêend houtsnywerk, wierdn uutgevoerd
deur Peter Van Dievoet. In 1854-58 en 1882 is 't beeldhouwwerk
hersteld. In 1912 zyn der restauroasjewerkn uutgevoerd.
- no. 5: De Wolf (gilde van de boogschutters)
't Ôorsproenkelyk houtn huus van de familie
Serhuygs wierd
al vernoemd in de 14e êeuwe. De gilde van de boogschutters verwierf
't gebouw en gaf 't in 1641 e façade in stêen. Achter e brand wierd
't in 1690 heripgebouwd, ip boasis van de plangs van architect en
schilder Pieter Herbosch. Achter 't bombardement kost 't were
gebouwd wordn volgnst dezelfste plangs. In 1890 wierd 't
gerestaureerd deur stadsarchitect Pierre-Victor Jamaer. Boovn de
deure is de wolvinne te zien die Romulus en Remus zoogt.
- no. 6: Den Horen (gilde van de schippers)
D' ôorsproenkelyke noame van 't huus was
Den Berch, moar
achter da 't houtn huus in 1434 in handn kwam van de gilde van de
binnscheepvoart, wierd de noame veranderd noa
Den Horen.
Achter da 't heripgebouwd was in stêen in 't middn van de 17e
êeuwe, wierd 't achter 't Frans bombardement gerestaureerd deur
mêester-temmerman Antoon Pastorana. Je gaf 't gebouw 't uutzicht
van 't achtersteevn van e schip.
- no. 7: In den Vos (gilde van de kroamers)
In 't middn van de 15e êeuwe kwam 't huus met houtn puntfaçade in
't bezit van de gilde van de marktkroamers, die der middn 17e êeuwe
e gevel in stêen an gaf. Achter 't bombardement wierd 't in 1699
heripgebouwd in Vlamsche Barok met invloedn uut de Louis XIV-styl.
no 8-12
De Sterre is 't klêenste, moa wel êen van d' oudste huuzn roend de
Grôte Markt. 't Wierd in de 14e êeuwe beweund deur de amman, e
magistroat die de vorst verteegnwoordigde. In 1852 is 't
ôorsproenkelyk gebouw ofgebrookn. In 1897 wierd 't heripgebouwd
oender 't burgemêesterschap van Karel Buls en noa plangs van
architect Jamaer. Der wierd een arcade-galerie gebouwd vo de
voetgangers deure te loatn. In 1899 wierd e monument ter êre van
Karel Buls ipgericht oender de galerie, oentworpn deur Victor Horta
en uutgevoerd deur Victor Rousseau.
- no. 9: De Zwane (gilde van de bêenhouwers)
't Huus is gebouwd in de 15e êeuwe roend een herberge. 't Is
heripgebouwd in 1523 en de façade wierd ofgewerkt met hout. Achter
't bombardement is 't in 1698 herbouwd. In 1720 kwam 't gebouw
eigndom van de bêenhouwersambacht. In 1874 is 't huus verbouwd toet
hotel.
- no. 10: Den Gulden Boom (gilde van de Brouwers)
't Huus dateert ôorsproenkelyk uut de 13e êeuwe en noemde ton
Den Hille. In de 15e êeuwe kwam 't in handn van de gilde van
lêerlôoiers en stoffeerders. 't Kwam begun 17e êeuwe eigndom van de
brouwers die 't in 1638 lietn heropbouwn in stêen. Den heripbouw
achter 't Frans bombardement wierd bekrôond met e beeld van
Maximilian II Emanuel van Beyern. In 1752 wierd 't beeld vervangn
deur e nieuw beeld van Karel Alexander van Lotharingen, die styf
geirn gezien was by de Brusseloars.
't Huus wierd angekocht deur de stad in de 14e êeuwe en beweund
deur de familie
Van der Rosen. Achter 't Frãns bombardement
is 't heripgebouwd in 1702. Binst den Êeste Weireldoorloge was de
"Nationale Rantsoendienst" doa gevestigd.
- no. 12: In den Bergh Thabor
Juste lyk
de Roos is 't êen van de grottere huuzn. 't Wierd
gebouwd in 1699 en gerestaureerd in 1885.
Huus van d' Hertoogn van Broabant
D' ôostelyke gevelwand wordt ingenoomn deur 't Huus van d' Hertoogn
van Broabant. 't Bestoat uut zeevn huuzn (no. 13 toet 19) die êen
gehêel vormn. D' individuele huuzn zyn versierd mè symbooln die de
noame uutbeeldn. D' overkoepelnde noame komt van de borstbeeldn van
d' hertoogn van Broabant die de gevels siern.
Alternatieve nummerienge van 't huus in de Hoedemoakersstroate 2-4.
- no. 13: De Faem
- no. 14: De Cluyse
- no. 15: De Fortuine
- no. 16: De Windmolen
- no. 17: De Tinnepot
- no. 18: Den Heuvel
- no. 19: De Borse
Tusschn d' Heuvelstroate en d' Hoariengstroate (Nôord)
Smal hoekhuzetje ip 't ende 16e êeuwe met houtn puntfaçade. 't
Wierd In 1710 herbouwd en in 1896-1897 volgde e volledige
reconstructie van de façade.
- no. 21 en 22: Joseph en Anna
Twêe huuzn met e gemêenschappelyke façade.
Toet 1591 eigndom van d' Abdie van Vorst. Achter 't bombardement
herbouwd in loat-barokstyl. Loater wierd er e verdiep toegevoegd.
- no. 24-25: De Gulden Boot (gilde van de
klêermoakers)
't Woarn ôorsproenkelyk twêe ofzoenderlyke huuzn. Achter 't
bombardement is 't gerestaureerd mè beeldhouwwerk van Peter Van
Dievoet. 't Portoal is bekrôond met e buste van de patrôonheilige
Barbara, en de geveltop met e standbeeld van den heilign
Bonifatius.
- nr. 26-27: De Duif (gilde van de schilders)
De gilde van de schilders vervieng in 1553 den houtn vôorgevel deur
êen in stêen. Achter 't bombardement èn ze 't verkocht en kwam 't e
particulier huus, gerestaureerd in 1906-1908.
- nr. 28: De Gulden Koopman
't Wierd achter 't bombardement herbouwd in 1709 en gerestaureerd
in 1896-1897.
Tusschn de Vlêes-en-Brôodstroate en de Beuterstroate
(Nôord)
no 34-39
- no. 34: Den Helm
- no. 35: Den Pauw
- no. 36 en 37: Het Voske (of De Samaritaen) en Den
Eyck
- no. 38: Sint Barbara
- no. 39: Den Ezel